Phát triển năng lực tư duy vật lý cho học sinh thông qua việc sử dụng bài tập định tính trong dạy học chương “Các định luật bảo toàn” Vật lý 10

Abstract

Nghiên cứu nội dung chương trình, sách giáo khoa vật lý 10 ở chương “Các định luật bảo toàn ” để từ đó xác định được những nội dung cần thiết phát triển năng lực tư duy vật lý cho học sinh và lựa chọn các bài tập định tính tiêu biểu cho phần này (46 bài). Hệ thống bài tập định tính được soạn thảo mang tính chất định hướng và tập trung vào những yêu cầu cơ bản về nội dung, với mức độ tăng dần từ bài tập cơ bản đến nâng cao, sáng tạo. Trên cơ sở đó, giáo viên có thể lựa chọn và tự biên soạn những bài tập định tính phù hợp với điều kiện giảng dạy, trình độ học sinh. Đề xuất các bước thiết kế bài dạy học theo hướng sử dụng bài tập định tính để phát triển năng lực tư duy vật lý cho học sinh gồm 7 bước: xác định mục tiêu dạy học; xác định nội dung kiến thức cơ bản, trọng tâm của mỗi bài; xác định phương pháp dạy học; dự kiến tổ chức các hoạt động dạy học; lựa chọn bài tập định tính liên quan trong hệ thống bài tập định tính; xác định hình thức củng cố và bài tập vận dụng các kiến thức vừa tiếp nhận, giao nhiệm vụ về nhà; thiết kế giáo án và xây dựng bài giảng sử dụng bài tập định tính đã chọn. Trên cơ sở đó, chúng tôi xây dựng được 3 giáo án có sử dụng bài tập định tính của phần “Các định luật bảo toàn Vật lý 10” theo hướng phát triển năng lực tư duy vật lý cho học sinh. Mỗi bài đều được xây dựng theo đúng quy trình dạy học và các bài tập định tính đưa vào một cách hợp lí